Een aantal weken geleden las ik interview met de Wageningse ecoloog Marten Scheffer in Resource (het weekblad voor studenten en medewerkers van Wageningen UR). Een boeiend artikel waarin Martin Scheffer vertelt hoe hij tot écht vernieuwende ideeën komt. In zijn beschrijving zag ik een aantal verbanden met het U proces waar ik de afgelopen week een training in volgde. Het interview maakte me enthousiast, wat zou het mooi zijn als deze manier van werken structureel onderdeel zou vormen van de opleiding aan de Wageningen UR! De ervaring is in huis! Ik citeer gewoon een aantal uitspraken uit het interview, die geven de kern helder weer:

Ik werk, gerekend in kantooruren, weinig. Ik doe ook veel andere dingen. Aan de andere kant kun je zeggen dat ik altijd werk omdat ik er altijd mee bezig ben.

Als ik ergens wandel of in de trein zit en ik krijg een idee, dan krabbel ik het meteen op. Ik krijg maar weinig expliciete ideeën tijdens kantooruren.

De dingen die ik organiseer bestaan voor de helft uit eten, wandelen of een keertje zwemmen in de zandput in de buurt. Die bijeenkomsten zijn onconventioneel maar enorm productief.

Door ervoor te zorgen dat mensen breder kijken, meer input krijgen van andere disciplines. Breed lezen en breed praten. En tijd hebben om dat te verwerken. Dat doe je niet achter een bureau. Dat gaat beter als je met mensen gaat eten of wandelen.Thinking fast is onwillekeurig, intuïtief en associatief. Bij dat laatste komen de grotere verbindingen tot stand. Alle doorbraken in de wetenschap hebben te maken met die intuïtieve klik.

Zorg ervoor dat mensen bij elkaar komen. Bij beroemde instituten is het geheim de ene keer een goed espresso apparaat, de andere keer een wekelijkse borrel op het dakterras, of een kantine met lange tafels. Dat klinkt banaal, maar alle sociale interactie wordt in ons normale kantoorleven als verspillende momenten gezien.

Al deze uitspraken onderstrepen het belang van intuïtie en associatie om, in het geval van Marten Scheffer, tot nieuwe routes voor wetenschappelijk onderzoek te komen. Maar bij complexe uitdagingen rond duurzaamheid, of complexe verandertrajecten in organisaties of bij leiderschapsontwikkeling werkt het niet anders. Toen ik de afgelopen week een praktijktraining in het U proces volgde dacht ik terug aan dit interview.

Het U proces, dat is ontwikkeld door Otto Scharmer, probeert die creatieve bronnen namelijk ook aan te boren. Scharmer is namelijk van mening dat het betrekken van het onbewuste deel in onszelf het meest essentiële is wat we kunnen doen bij het benaderen van complexe uitdagingen. Omgaan met die veranderingen lukt niet door terug te vallen op ervaringen uit het verleden. “We moeten leren van de toekomst, zoals die nu al ontluikt,” zegt Scharmer. Leren van de toekomst vraagt om intuïtie, moed en leren leven met onzekerheid en spanning van het “niet weten”. Openheid van geest, hart en wil en hun onderlinge wisselwerking, vormt de kerngedachte van de Theory U.

Het U-proces helpt om van mechanisch verander-denken over te stappen naar systemisch handelen, van herhaling van het verleden naar een open blik op de toekomst, van aanhoren uit gewoonte en debatteren naar een empatische en genererende dialoog. Van een heroïsch leiderschapsmodel naar een gezamenlijk en participatief leiderschap. Van een houding van: “zij moeten veranderen” naar een aanpak waarbij iedereen, inclusief jijzelf, mee verandert. Tijdens het U proces creëer je als begeleider de ruimte om het systeem aan den lijve te ervaren, het ontwikkelen van vertrouwensrelaties met strategische partners en het vinden van de diepere betekenis van het vraagstuk. Vanuit dit vertrouwen en begrip van de samenhang ontstaat een krachtige voedingsbodem voor het co-creëren van duurzame oplossingen.

Wordt vervolgd!

Lees het volledige interview met Marten Scheffer in Resource.