Een jaar geleden zette ik voet op Afrikaanse bodem. Wat daar begon, werkt nog steeds door. Van Kaapstad tot Drenthe, van Bergplaas tot Zwitserland—een beweging van binnen naar buiten, van belofte naar doen.

10 oktober 2024: Kaapstad Airport. De geur door mijn vezels, tranen over mijn wangen. Aankomen en thuiskomen tegelijk. Herinneringen stroomden binnen: vele luchtpostbrieven, de melkweg boven Arusha op mijn veertiende, reizen met mijn man Arnoud door Oost-Afrika – de plek waar hij opgroeide, de motorritjes en ontmoetingen met boeren in Bukoba, de geur van diesel en stof in een taxi-brousse door Senegal. Alles was er, voorbij tijd en plaats.

In 2006 besloot ik niet meer te vliegen. Uit zorg voor de aarde en een verlangen om lokaal bij te dragen. Dat betekende ook keuzes: ik gaf geen gehoor aan een roep die ik toen al voelde: Bergplaas. Dankzij Barbara Hoogenboom (Bert Hellinger Instituut) en Tanja Meyburgh (African Constellations) kwam ik er in 2024 alsnog. Hun impuls om met de collega’s van het Bert Hellinger Instituut naar Zuid-Afrika te reizen –  op zoek naar de bronnen achter het systemisch werk – gaf me het zetje. Voorafgaand aan die reis, ging ik alleen naar Bergplaas.

Bergplaas is een natuurgebied van ruim 5000 hectare in de Karoo, ontwikkeld door Prinses Irene als plek voor natuurherstel en bewustwording van de relatie tussen met en natuur, bewustwording van hoe we natuur zíj́n. Daar in Bergplaas, tijdens het Spirit of the Wild-programma, werd ik op een dieper niveau onderdeel van de gemeenschap van leven. Niet als concept, maar als een ervaring. De grond, de planten, de dieren, rotsen, de wind, het water in de waterval, de voorouders, het verleden, nu en toekomst—alles sprak. Ik was één met de natuurlijke wereld. Ubuntu. Ik ben omdat wij zijn.

De filosoof Heidegger—een bron onder het werk van Bert Hellinger—noemt dit In-der-Welt-sein: de mens is niet los van de wereld, maar altijd al geworpen in een betekenisvolle context, waarin hij zich verhoudt tot wat is. Niet als toeschouwer, maar als deelnemer.

In Bergplaas voelde ik dat in elke vezel. En ik mijmerde over de verwantschap tussen deze ervaring en mijn liefde voor systemisch werk. Opstellingen laten ons zien en ervaren hoe we onderdeel zijn van een groter geheel—menselijke én niet-menselijke natuur, geschiedenis, plek. En hoe we daar kunnen komen. Door te luisteren, te kijken, te vertragen, gewaar te zijn, te ontmoeten, te belichamen. Door toe te laten wat zich wil tonen. Te erkennen wat ons draagt, zichtbaar en onzichtbaar.

Gek genoeg moest ik naar Bergplaas reizen om in deze diepte te voelen: ik weet wat ik te doen heb. Natuur in de harten van mensen brengen. Ik doe het al mijn hele leven. Én er kan meer. Mijn voorouders fluisterden: alle zaden zijn er al, je hoeft ze alleen maar water te geven.

Ik schreef een declaration. Een belofte aan het leven nu, aan de aarde, aan hen die voor mij kwamen en zij die na mij komen. Over leiderschap in verbinding. Over her-inneren wie we werkelijk zijn en wat deze tijd van ons mens-zijn vraagt. Over kracht, geduld en wijsheid. Over het vinden van het water voor de zaden die al in het nu aanwezig zijn. Over het dragen van verantwoordelijkheid én het vertrouwen op de wijsheid van het grotere geheel.

Wat zich ontvouwde

De reis door Zuid-Afrika was een mozaïek van indrukken en ontmoetingen. Bergplaas, de missie plek Marianhill,  een deep dive in de geschiedenis van Bert Hellinger met Tanya Meyburgh en Lindiwe Mthembu Salter, dolfijnen bij Robberg, elanden in de Karoo. De sterren, rivieren, planten, dieren en de San in Imfolozi met Wilderness Guide Sicelo Mbatha. Elke plek bracht een facet van leven.

Terug in Nederland diende zich de eindigheid aan van mijn rol binnen de maatschap van het Hellinger Instituut. Dankbaar voor wat ik heb mogen geven en ontvangen, voelde ik: het is tijd. Mijn werk ligt nu buiten—op plekken waar de natuur weer kan spreken in mensenlevens. Waar onze innerlijke natuur en de ‘buitennatuur’ elkaar spiegelen, versterken, herinneren.

Systemisch werk is voor mij nooit een doel op zich geweest, maar een middel om verbinding te herstellen. Om bij te dragen aan vitale, levende systemen. Mijn pad vervolgt zich als gids van leiderschapstrajecten in de natuur, als begeleider van transitie-processen, als inspirator in gebiedsontwikkeling en plattelandsvernieuwing. Altijd vanuit de systemische grondhouding en blik.  

Herfst – tijd van oogst

Nu de herfst de bomen kleurt, kijk ik terug op een jaar van rimpelingen en golven. Wat begon als een impuls van twee mensen, werd een beweging die zich uitstrekte van Kaapstad tot Drenthe, van Bergplaas tot Zwitserland—en weer terug in mij, door mij heen. Telkens weer een rimpeling: een aanraking, een ontmoeting, een keuze, een gebaar. Iets dat beweegt. In mij. In anderen. In het grotere geheel.

Dit voorjaar reisde ik met een fijn gezelschap met Matthijs Schouten door The Burren in Ierland. Bij het Bert Hellinger Instituut organiseerde ik twee Systeemlabs over Natuur.  In de zomer kwam Sicelo Mbatha naar Drenthe, waar we mensen—heel lokaal en dichtbij—een ervaring van verbondenheid boden: met de plek, de menselijke én niet-menselijke natuur, hun geboortegrond en innerlijke natuur. In de fijne bedding van het Bert Hellinger Instituut. In augustus nam ik deel aan het Europese Spirit of the Wild-Programma, dit keer in Zwitserland, onder begeleiding van Prinses Irene en Wayne Maspero. Daar, in de bergen, bekrachtigde mijn ‘Bergplaas declaration’ zich opnieuw.

Herfst is tijd van vruchten plukken, loslaten wat niet meer dient, en de vele mooie zaden de wintertijd geven om tot wasdom te komen. Zodat nog helderder wordt wat werkelijk klopt. Ik vertrouw erop dat wat nog verder rijpt zich zal tonen, als de krokussen boven komen. Niet trekken, niet duwen. Water geven, toedekken.. Laten rusten. Vertrouwen.

Ik ben dankbaar voor de uitnodiging van Barbara Hoogenboom en Tanja Meyburgh. Hun impuls bracht me in dieper contact met de grote gemeenschap van leven en mijn bedoeling daarbinnen. Zo zie je maar hoe ieder mens rimpelingen kan maken. Elk gebaar, elk woord, elke stap telt. Zoals Jane Goodall in een interview vlak voor haar overlijden zo mooi zei:

“You may feel like what you do is just a drop in the ocean. But the ocean would be less without that drop.”

Ik hoop dat deze rimpelingen inspireren.

NB lees hier mijn recente blog en eerbetoon aan Jane Goodall.